Sony đang phải vật lộn với những thành công khiêm tốn trong mảng game bắn súng. Trong khi Helldivers II vẫn đang giữ vững phong độ, thì sự thất bại thảm hại của Concord chỉ hai tuần sau khi ra mắt đã đặt dấu chấm hết cho nhà phát triển Firewalk Studios. Việc Sony thâu tóm Bungie, cha đẻ của các siêu phẩm như Halo và Destiny, đáng lẽ phải là cú hích cần thiết để công ty này trở lại đỉnh cao. Tuy nhiên, mọi thứ dường như không mấy khả quan, làm dấy lên lo ngại rằng chúng ta có thể sớm chứng kiến một kịch bản Concord thứ hai trên tay. Dự án game Marathon mới của Bungie, một tựa game bắn súng extraction shooter đầy tham vọng, đang được kỳ vọng rất lớn nhưng cũng đối mặt với vô vàn thách thức từ thị trường khốc liệt, mô hình kinh doanh cho đến những lùm xùm nội bộ. Liệu Marathon có thể vượt qua sóng gió để khẳng định vị thế, hay sẽ chìm vào quên lãng như những thất bại trước đó?
Bungie Hồi Sinh Huyền Thoại Marathon
Trước khi gặt hái thành công vang dội với Halo: Combat Evolved trên hệ máy Xbox gốc của Microsoft, Bungie từng là một nhà phát triển danh tiếng trên nền tảng Macintosh. Công ty đã được biết đến qua các tựa game ban đầu như Pathways into Darkness (1993) và sau đó bắt tay vào phát triển một game bắn súng góc nhìn thứ nhất (FPS) cho Apple Macintosh (và sau này là Apple Pippin) mang tên Marathon.
Ảnh chụp màn hình từ game Marathon của Bungie, một tựa game FPS kinh điển của Apple Macintosh.
Tựa game Marathon đã thực sự nổi bật trong bối cảnh game FPS vẫn còn là một thể loại tương đối mới mẻ vào thời điểm đó. Về mặt kỹ thuật, trò chơi gây ấn tượng mạnh với ánh sáng động, khả năng nhìn tự do bằng chuột và cảm biến chuyển động hiển thị vị trí kẻ thù. Cốt truyện của game cũng có nhiều điểm tương đồng thú vị với Halo. Marathon lấy bối cảnh năm 2794 trên một con tàu thuộc địa của Trái Đất mang tên UESC Marathon. Người chơi vào vai một sĩ quan an ninh khi một cuộc tấn công của người ngoài hành tinh khiến phần lớn con tàu bị tê liệt. Bạn sẽ phải chiến đấu và khắc phục mọi thứ để đảm bảo nhiệm vụ thành công.
Logo game Marathon, biểu tượng của series game bắn súng huyền thoại từ Bungie.
Thành công của Bungie với Marathon đã dẫn đến hai phiên bản tiếp theo (với phần thứ hai được phát hành trên Windows 95) trước khi studio này được Microsoft mua lại vào năm 2000, một năm sau khi Halo: Combat Evolved lần đầu tiên được giới thiệu tại Macworld Expo 1999. Sau khi tách khỏi Microsoft vào năm 2007, công ty tiếp tục phát triển Destiny và phần tiếp theo của nó, chấm dứt thỏa thuận xuất bản 10 năm với Activision Blizzard (với quyền sở hữu Destiny còn nguyên vẹn), và sau đó được Sony mua lại vào năm 2022. Đây là thời điểm hiện tại của chúng ta, khi công ty đang phát triển một phiên bản tiếp theo hiện đại của tựa game đã giúp họ ghi dấu ấn nhiều năm về trước. Đây cũng là một tựa game mà Sony đang đặt rất nhiều kỳ vọng, đặc biệt sau thất bại đáng chú ý của game bắn súng hero shooter trực tuyến Concord vào năm 2024.
Thị Trường Game Bắn Súng: Lớn Nhưng Cực Kỳ Cạnh Tranh
Trong những năm kể từ khi Marathon ra mắt vào năm 1994, thị trường game bắn súng góc nhìn thứ nhất đã bùng nổ mạnh mẽ. Vô số tựa game đã định hình lại thể loại này, từ Quake đến Half-Life, cho đến các siêu phẩm multiplayer hiện đại như Overwatch và Valorant.
Đội hình nhân vật đa dạng trong Overwatch 2, một ví dụ điển hình về game bắn súng hero shooter.
Kết quả của sự phổ biến bền vững của thể loại này là ai cũng muốn có một phần miếng bánh. Thật không may, miếng bánh thì có hạn. Để nổi bật giữa một biển các tựa game được trau chuốt kỹ lưỡng và gây ấn tượng về mặt kỹ thuật là điều vô cùng khó khăn, ngay cả đối với một công ty như Bungie. Bạn không chỉ phải tạo ra một sản phẩm mà mọi người muốn chơi, mà còn phải đủ sức lôi kéo họ rời bỏ những tựa game yêu thích hiện tại.
Phiên bản Marathon reboot của Bungie có một chút khác biệt. Đây là một game bắn súng extraction shooter góc nhìn thứ nhất với yếu tố hero (nhân vật có kỹ năng đặc biệt), tập trung vào lối chơi multiplayer. Bối cảnh game diễn ra trên hành tinh Tau Ceti, nơi được thuộc địa hóa bởi tàu UESC Marathon trong các phiên bản Marathon trước đây, sau một thời kỳ bất ổn khi nhiều cư dân biến mất. Trong thuộc địa này, một số con người đã từ bỏ cơ thể vật lý để sở hữu các phiên bản robot tăng cường và được gọi là Runners. Những Runners này phải đi cướp bóc tài nguyên, cổ vật và các chiến lợi phẩm khác từ thuộc địa trước khi thoát ra an toàn.
Cảnh hành động trong game bắn súng extraction shooter Marathon của Bungie.
Marathon được cho là tựa game extraction shooter có tiếng tăm nhất cho đến nay. Mặc dù The Division của Ubisoft với lối chơi “Dark Zone” thường được coi là người “phát minh” ra thể loại này, nhưng các game extraction shooter đã đạt đến tầm cao mới với những tựa game như Escape from Tarkov và Delta Force đã giành được sự yêu mến của người hâm mộ và thống trị các bảng xếp hạng streaming trong nhiều năm qua. Bungie và Sony đang chạy theo thành công này, và khi nói đến các xu hướng game, đó không hẳn là một vị trí bạn muốn tìm thấy mình. Trên thực tế, chính sự chỉ trích này đã được đưa ra đối với Concord ngay cả trước khi nó được phát hành. Trong trường hợp đó, Sony và Firewalk Studios đang chạy theo thành công trong không gian hero shooter, một thể loại bị thống trị bởi những cái tên như Overwatch và Apex Legends (và sau này là Marvel Rivals).
Nhân vật Emma Frost từ game Marvel Rivals, một tựa game hero shooter miễn phí đang lên ngôi.
Người ta có thể lập luận rằng bạn cần cả tầm nhìn để đổi mới và cả may mắn để tìm thấy mình ở đúng nơi, đúng thời điểm. Hades ra đời đúng lúc thế giới phát cuồng vì thể loại roguelite, Fortnite bước vào một chỗ đứng thoải mái được tạo ra bởi PUBG và các tựa game cùng thời, trong khi REPO đang tận hưởng thời gian được chú ý sau khi các game như Phasmophobia đã giúp định hình vững chắc thể loại kinh dị co-op “gây sợ hãi cùng bạn bè”. Với việc các trò chơi ngày càng mất nhiều thời gian để phát triển và trở nên tốn kém, bạn sẽ phải đối mặt với rủi ro rất lớn là bỏ lỡ một xu hướng hoàn toàn khi bạn đi sau. Trong trường hợp của Marathon, mọi thứ thậm chí còn tệ hơn sau khi Bungie thông báo hoãn vô thời hạn vào tháng 6 năm 2025.
Thách Thức Từ Mô Hình Kinh Doanh: Free-to-Play So Với Premium
Hiện tại, người chơi có thể tham gia vào một số game bắn súng lớn nhất thế giới mà không tốn một xu. Điều này bao gồm Call of Duty: Warzone, Apex Legends, Delta Force, Fortnite và Marvel Rivals. Đây chính là những tựa game mà Marathon sẽ phải đối đầu.
Vấn đề duy nhất là Marathon sẽ không phải là một game miễn phí (free-to-play). Điều duy nhất mà Bungie đã công bố liên quan đến giá cả cho đến nay là Marathon sẽ là một sản phẩm “premium” nhưng không phải là một “tựa game giá đầy đủ”—dù điều đó có nghĩa là gì đi nữa. Tất cả những thông tin này được công bố vào tháng 4, rất lâu trước khi dự án bị hoãn vô thời hạn, vì vậy không ai biết điều gì sẽ xảy ra cuối cùng.
Góc nhìn người thứ nhất khi nhắm bắn trong game Marathon, thể hiện gameplay chặt chẽ.
Một lần nữa, điều này gợi nhớ đến những bình luận về Concord vào năm 2024. Marvel Rivals ra mắt vào tháng 12, chỉ ba tháng sau khi Concord ngừng hoạt động, và nó đã trở thành một thế lực đáng gờm trong không gian này. Mặc dù tựa game đã xây dựng được một lượng fan hâm mộ trung thành, nhưng mô hình free-to-play đóng một vai trò quan trọng đáng kể.
Đừng giả vờ rằng những tựa game này không phải là những hoạt động kinh doanh siêu lợi nhuận. Mặc dù game thủ đã trở nên “chai sạn” với các cơ chế pay-to-win làm mất cân bằng game, thì các vật phẩm trang phục (cosmetics) và thẻ chiến đấu (battle passes) vẫn tiếp tục đảm bảo rằng những trò chơi này thu về lợi nhuận. Nếu không có điều này, các game free-to-play không thể tồn tại và sẽ đi theo con đường của Rumbleverse và Knockout City.
Hình ảnh quảng bá game Concord với ba nhân vật, biểu tượng cho những thách thức của game live-service.
Sẽ rất đáng mừng nếu thấy một trò chơi như Marathon thành công trong một thị trường nơi các trò chơi lớn nhất đang dựa vào chiến lược FOMO (Fear of Missing Out) và các hành vi kiếm tiền có tính chất “săn mồi” khác. Sau cùng, Bungie đã gặt hái thành công vang dội với Destiny 2, một tựa game khởi đầu là sản phẩm trả phí, sau đó chuyển sang mô hình free-to-play, và vẫn đang có nội dung được sản xuất cho đến năm 2025 (với các bản mở rộng tiếp theo được lên kế hoạch cho năm 2026).
Marathon Đã Dính Nhiều Lùm Xùm Ngay Từ Đầu
Tuy nhiên, thành công đó dường như còn rất xa vời ở thời điểm hiện tại. Một trong những điều mà Bungie đang phải vật lộn, ngoài việc gánh vác kỳ vọng của Sony, là danh tiếng đang bị lung lay.
Vào tháng 5, Bungie đã kết thúc đợt thử nghiệm alpha kín sau khi mời người hâm mộ và giới truyền thông dùng thử phiên bản đầu tiên của trò chơi. Mặc dù không nên đưa ra quá nhiều kết luận dựa trên một phiên bản game tiền phát hành, nhưng nhiều người thử nghiệm đã có những ấn tượng ban đầu không mấy nồng nhiệt.
Cảnh người chơi Marathon đang ngắm bắn và chịu sát thương, minh họa độ khó trong thử nghiệm alpha.
Hầu hết đều đồng ý rằng cơ chế bắn súng khá ổn, nhưng không thực sự nổi bật (nhiều người nhận xét rằng họ kỳ vọng nhiều hơn từ studio chịu trách nhiệm cho Destiny). Một số người đặt câu hỏi về sự cần thiết của cách tiếp cận “hero” cho một game extraction shooter. Những người khác phàn nàn rằng trò chơi quá khó, đặc biệt đối với người chơi solo. Có vẻ như Bungie cũng đã đưa ra một số lựa chọn kỳ lạ, như việc bao gồm tính năng hỗ trợ ngắm bắn mạnh mẽ (aim assist) cho người chơi PC (một điều đã được “sửa” trong giai đoạn beta). Phản ứng của cộng đồng nói chung phần lớn là tiêu cực, với số lượng người chơi giảm xuống khoảng 20% so với mức game đạt được khi ra mắt và các luồng Twitch cũng giảm theo. Nhiều người đặt câu hỏi liệu có đủ nội dung ở đây để biện minh cho việc phát hành sản phẩm trả phí, điều mà Bungie đã khẳng định trước đó. Phản ứng này đã dẫn đến việc Marathon bị trì hoãn vô thời hạn.
Phong cách đồ họa độc đáo của Marathon, đang gây tranh cãi về nguồn gốc thiết kế.
Nhưng tin xấu chưa dừng lại ở đó. Vào tháng 5, tin tức lan truyền về việc một nghệ sĩ tên Antireal tiết lộ rằng Bungie đã đạo nhái tác phẩm của họ, với các thiết kế xuất hiện gần như không thay đổi không chỉ trong cảnh quay gameplay mà còn trong bộ công cụ báo chí của trò chơi và trên trang chủ. Đây không phải là lần đầu tiên Bungie bị cáo buộc làm điều này. Bungie đã phản hồi bằng cách tuyên bố rằng “một cựu nghệ sĩ của Bungie đã đưa những hình ảnh này vào một bảng kết cấu (texture sheet) cuối cùng được sử dụng trong trò chơi” và rằng công ty “cam kết sẽ làm đúng với nghệ sĩ.” Khó có thể bỏ qua thực tế rằng toàn bộ phong cách hình ảnh của Marathon—văn bản glitchy, phông chữ mạnh mẽ, màu sắc tươi sáng, chủ nghĩa hiện đại retro—dường như bị ảnh hưởng nặng nề bởi nghệ sĩ này.
Liệu Marathon Vẫn Có Thể Thành Công?
Thành bại của Marathon vẫn còn là một dấu hỏi lớn. Chúng ta có quyền hy vọng rằng Bungie có thể cứu vãn dự án, đền bù xứng đáng cho nghệ sĩ đã bị thiệt hại, và tái lập được thành công tương tự như Destiny đã từng gặt hái. Marathon chắc chắn có một số điểm mạnh mà Concord không có, bất chấp những ấn tượng ban đầu không mấy tốt đẹp và dư vị khó chịu từ vụ tranh cãi đạo nhái.
Với lịch sử của Bungie, studio này đã chứng minh khả năng tạo ra những thế giới game hấp dẫn. Series Marathon khai thác một kho tàng lore đã đủ sức nuôi sống ba tựa game trọn vẹn, dù điều đó diễn ra cách đây 30 năm. Mức giá của Marathon có thể sẽ ảnh hưởng lớn đến thành công của nó, nhưng sẽ rất tốt nếu thấy một game bắn súng trả phí thành công giữa biển các tựa game miễn phí.
Thành tựu của Bungie được thể hiện trong trailer game Marathon, khẳng định uy tín của nhà phát triển.
Không giống như Concord, Marathon sẽ là một tựa game đa nền tảng ngay từ khi ra mắt, với cả phiên bản Xbox Series X|S và Windows đang được phát triển. Nó cũng có cơ hội trở thành game extraction shooter đầu tiên đưa thể loại này trở thành xu hướng chính trên các hệ máy console. Tarkov đã tạo dựng được chỗ đứng vững chắc trong phân khúc game thủ PC hardcore, và Delta Force vẫn chưa ra mắt trên console tính đến thời điểm viết bài. Liệu có cơ hội nào để Marathon làm được cho extraction shooter điều mà Fortnite đã làm cho battle royale không? Có thể. Chỉ có thời gian mới có thể trả lời.
